Quy định cưỡng chế khi thực hiện quyết định thu hồi đất

Luật Đất đai số 31/2024/QH15 quy định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất (Điều 89).

1. 03 nguyên tắc cần phải bảo đảm khi cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất theo quy định của Luật đất đai 2024

Thứ nhất, tiến hành công khai, minh bạch, dân chủ, khách quan, bảo đảm trật tự, an toàn, đúng quy định của pháp luật;

Thứ hai, thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế được thực hiện trong giờ hành chính. Không thực hiện cưỡng chế trong thời gian từ 10 giờ đêm ngày hôm trước đến 06 giờ sáng ngày hôm sau; các ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định của pháp luật, ngày lễ theo truyền thống của đồng bào dân tộc; trong thời gian 15 ngày trước và sau thời gian nghỉ Tết Âm lịch và các trường hợp đặc biệt khác làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội, phong tục, tập quán tại địa phương;

Thứ ba, việc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất được thực hiện với người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất và đối tượng khác có liên quan đến khu đất thu hồi (nếu có).

2. Chỉ khi có đủ 04 điều kiện sau đây thì việc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất mới được thực hiện

• Quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành mà người có đất thu hồi không chấp hành quyết định thu hồi đất sau khi Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và cơ quan có chức năng quản lý đất đai hoặc đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã vận động, thuyết phục;
• Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi;
•  Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành;
•  Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực thi hành.

Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận quyết định cưỡng chế hoặc vắng mặt khi giao quyết định cưỡng chế thì Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản.

3. Thành phần của Ban cưỡng chế thu hồi đất gồm những ai?

Theo quy định tại Điểm a Khoản 4 Điều 89 Luật Đất đai 2024 thì trước khi tiến hành cưỡng chế, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thành lập Ban cưỡng chế thu hồi đất, bao gồm:

- Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện là trưởng ban;

- Đại diện các cơ quan có chức năng thanh tra, tư pháp, tài nguyên và môi trường, xây dựng;

- Đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư;

- Đại diện lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất thu hồi là thành viên;

- Các thành viên khác do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định.

Trước đó, tại Điểm a Khoản 4 Điều 71 Luật Đất đai 2013 chỉ quy định trước khi tiến hành cưỡng chế, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thành lập Ban thực hiện cưỡng chế.

Như vậy, Luật Đất đai 2024 đã đổi tên Ban thực hiện cưỡng chế thành Ban cưỡng chế thu hồi đất và quy định cụ thể thành viên là Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND cấp huyện là trưởng ban, đại diện của các cơ quan thanh tra, tư pháp, tài nguyên và môi trường, xây dựng.

4. Thời gian cưỡng chế thu hồi đất được quy định như thế nào?

Theo Khoản 3 Điều 89 Luật Đất đai 2024 quy định thời gian cưỡng chế thu hồi đất như sau:

Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất và tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế.

Quyết định cưỡng chế phải được thi hành trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày người bị cưỡng chế nhận được quyết định cưỡng chế hoặc kể từ ngày Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản về việc người bị cưỡng chế vắng mặt hoặc người bị cưỡng chế từ chối nhận quyết định cưỡng chế, trừ trường hợp quyết định cưỡng chế quy định thời gian dài hơn.

Trước đó, tại Khoản 3 Điều 71 Luật Đất đai 2013 chỉ quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất và tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế.

Như vậy, Luật Đất đai 2024 đã quy định chi tiết thời gian cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất. Cụ thể:

(1) Quyết định cưỡng chế phải được thi hành trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày người bị cưỡng chế nhận được quyết định cưỡng chế;

(2) Được xác định từ ngày UBND xã lập biên bản ghi nhận trường hợp người bị cưỡng chế vắng mặt hoặc từ chối nhận quyết định cưỡng chế.

(3) Thời gian cưỡng chế có thể kéo dài hơn nếu trong quyết định cưỡng chế có quy định thời gian cụ thể.Trình tự, thủ tục cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất

5. Thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế

Theo Điểm b Khoản 1 Điều 89 Luật Đất đai 2024 quy định cụ thể thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế như sau:

- Thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế được thực hiện trong giờ hành chính.

- Không thực hiện cưỡng chế trong thời gian:

+ Từ 10 giờ đêm ngày hôm trước đến 06 giờ sáng ngày hôm sau;

+ Các ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định của pháp luật, ngày lễ theo truyền thống của đồng bào dân tộc;

+ Trong thời gian 15 ngày trước và sau thời gian nghỉ Tết Âm lịch;

+ Các trường hợp đặc biệt khác làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội, phong tục, tập quán tại địa phương.

Theo đó, tại Điểm b Khoản 1 Điều 70 Luật Đất đai 2013 chỉ quy định thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế được thực hiện trong giờ hành chính.

Như vậy, Luật Đất đai 2024 đã bổ sung thêm nhiều quy định cụ thể về thời điểm cưỡng chế như khung giờ không được cưỡng chế, không được cưỡng chế trong các ngày nghỉ, ngày lễ... Quy định này nhằm bảo đảm quyền lợi của người bị cưỡng chế và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của họ.

6. Trình tự, thủ tục thực hiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất

Căn cứ pháp lý: Khoản 4 Điều 89 Luật Đất đai 2024  hướng dẫn việc thực hiện quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất thực hiện theo trình tự, thủ tục sau đây:

Bước 1

Trước khi tiến hành cưỡng chế, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định thành lập Ban cưỡng chế thu hồi đất, bao gồm: Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện là trưởng ban; đại diện các cơ quan có chức năng thanh tra, tư pháp, tài nguyên và môi trường, xây dựng; đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đại diện lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất thu hồi là thành viên và các thành viên khác do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định;

Bước 2

Ban cưỡng chế thu hồi đất vận động, thuyết phục, đối thoại với người bị cưỡng chế; nếu người bị cưỡng chế chấp hành thì Ban cưỡng chế thu hồi đất lập biên bản ghi nhận sự chấp hành. Việc bàn giao đất được thực hiện chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày lập biên bản.

Trường hợp người bị cưỡng chế không chấp hành quyết định cưỡng chế thì Ban cưỡng chế thu hồi đất tổ chức thực hiện cưỡng chế;

Bước 3

Ban cưỡng chế thu hồi đất có quyền buộc người bị cưỡng chế và những người có liên quan phải ra khỏi khu đất cưỡng chế, tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế; nếu không thực hiện thì Ban cưỡng chế thu hồi đất có trách nhiệm di chuyển người bị cưỡng chế và người có liên quan cùng tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế.

Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản thì Ban cưỡng chế thu hồi đất phải lập biên bản, tổ chức thực hiện bảo quản tài sản theo quy định của pháp luật và thông báo cho người có tài sản nhận lại tài sản;

Bước 4

Ban cưỡng chế thu hồi đất mời đại diện Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam cấp huyện tham gia giám sát việc cưỡng chế thu hồi đất.

Ngoài ra, kinh phí cưỡng chế thu hồi đất do ngân sách nhà nước bảo đảm, được lập thành một khoản trong kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Công ty luật TNHH Đức An

Số 64b, phố Nguyễn Viết Xuân, phường Khương Mai, quận Thanh Xuân, Hà Nội

ĐT 090 220 1233  - 024 66544233

Web: www.luatducan.vn

Youtube: Luật sư Phạm Thị Bích Hảo

Email: luatsubichhao@gmail.com